El
problema d'Asturies son los pueblerinos. Ye un problema de boina. Hai
munchu pueblerín perequí. En concretu, podemos atopar en cais,
caleyes y caminos asturianos dos clases de pueblerinos. La primer
clase ye'l pueblerín de pueblu, con carné d'identidá nel monte,
cuchu nos zapatos y carbón nes manes. Seique vive nuna villuca
d'eses qu'aende llamamos ciudá a la mínima, o a lo meyor sí que ye
de pueblu. O puiblu, como siempres sentí dicir en casa. Da igual,
porque l'enguadu del asuntu nun ye xeográficu. D'estos pueblerinos
hai pocos. Queden dalgunos paisanos de boina antigua y palabra
arrecha. Pero son especie en peligru d'estinción. Son los que llamo
pueblerinos de pueblu o de primera categoría. Y óxala que tuviera
yo n'ella.
Hai más
de los otros. Y esi ye'l problema. El segundu tipu de pueblerín ye'l
pueblerín de ciudá, magar que yá dixi que'l terrén pel que se
movieran nun definía'l conceptu. El pueblerín de ciudá o de
segunda categoria ye'l que nun salió del pueblu anque viva n'Uviéu.
Suel ser un home o una muyer (nestes coses el xéneru nun camuda'l
diagnósticu) que nun traguen nin la llingua asturiana en particular,
nin la cultura asturiana en xeneral, que la ven como daqué simplono,
poco valoratible y nada cosmopolita, propio de paletos y inorantes.
Son la mayoría n'Asturies, o polo menos son los que más manden.
El
pueblerín asturianu, el qu'abonda perende y nun tien mieu nin
vergoña de lo que diz, ye un pueblerín de diccionariu: nun salió
del pueblu, anecia coles sos zunes por mui tontes que sían y tien
supersticiones a magüeyu. Los pueblerinos asturianos nunca nun
fueron a Cataluña, Suiza, Alemaña o París. Piensen que les coses
fáenles bien asina, y que valorar lo d'ún mesmu ye cosa de tochos o
vanidosos, porque solo te puen valorar los madrilanos, y ensin esi
preste nun hai gloria nin prestixu. Trunfar equí nun paga la pena si
nun se trunfa fuera, acullá'l cordal, que d'esti llau les babayaes
tapecen la capacidá d'asombru del asturianu. Sobre esto, tengo de
volver otru día, pero equí solo voi dexar esta imposibilidá que
tien el pueblerín, tan avezáu a escuchar mazcayaes, pa descubrise
la boina énte'l llogru ayén.
Comparaba
Marín Estrada, y perdona-y que repita los mesmos nomes siempre,
comparaba a les llingues colos caminos que nos encarrilen per tolos
aldos del mundu. A min tamién m'entra un ciñu especial pola mio
tierra cuando ando per eses siendes de llingües foriates y
gastronomia incierta. El nacionalismu curóseme viaxando, ye verdá,
y viendo que los duelgos de la xente son los mesmos dayuri y son la
mesma xente. Les llendes son artificiales, y nun son fíes de les
llingües. Pero al empar, tamién descubrí qu'otros nun tienen tantu
remielgu pa emponderar les coses de so, ensin desfamar les de los
demás. Deprender otra llingua faime querer más la de mio.
El
pueblerín suel dicir qu'eso del asturianu ye un inventu, que nun lo
fala naide. Como bon pueblerín, nun salió d'Uvieu o Xixón (y de
dellos barrios) salvo pa dir pa Madrid. Porque si s'arriesgara a
dexar el pueblu y la boina y escuchara pela redolada, en Mieres,
Felechosa o Sirviella por dicir tres sitios que conozo, atoparíase
cola sospresa de que sí, que la xente fala n'asturianu y hai
falantes mui ricos (cada vez menos, ye verdá). Pero'l pueblerín
asturianu, el de segunda categoría, piensa qu'Uviéu ye la capital
del mundu, que lo demás ye Asturies profunda (anque tovía tenga'l
cuchu nos zapatos de la infancia o de los antepasaos) y que lo que
val ye falar inglés.
Esto
último plásmame por demás. Por dalguna razón que nun soi a
pescanciar, la mio cabeza nun escaez palabres n'asturianu o castellán
cuando conoz otres n'inglés, francés, italianu, xaponés o
esperantu. La escoyencia nun m'amenorga la capacidá d'aprender. Debo
ser llistísimu, que nun soi a contraponer saber una llingua con
saber otra. El mio cerebru paez que nun s'asemeya a un despachu
d'estanteries llimitaes pol espaciu, sinón que enanta dafechu ensin
que naide lu arrebate. Por embargu, el pueblerín asturianu piensa
qu'hai que falar castellán y inglés, que ye l'idioma del futuru y
del presente, que ya más útil, más económicu, más rentable, más
eficaz. Y unes llingües escluyen a otres. Y piensa que ye eso lo que
fai qu'otres tierres trunfen, sían felices, y tovía-yos sobre
vagar, perres y ganes pa ufrir trabayu a propios y foriatos. ¡Cómo
se nota que nun salieron del pueblu, pa descubrir qu'en Bruselas nun
falen castellanu, anque sí l'inglés y mui bien, pero nun olviden el
francés o'l flamencu llegáu el casu! Hai munchu pueblerín
n'Asturies. ¡Qué pena, qué pocu mundu!
